Birleşmiş Milletler tahminlerine göre, Taliban’ın haşhaş ekimine getirdiği yasak, fentanil kullanımında yeni sıçramalara yol açabilir.
Uyuşturucu bağımlıları arasında kullanımı giderek yaygınlaşan sentetik uyuşturucu fentanil, Amerika Birleşik Devletleri’nde 18-49 yaş arası ölüm nedenlerinin başında geliyor.
Fentail ve benzeri sentetik ilaçlar, Amerika Birleşik Devletleri’ne kıyasla henüz uyuşturucu pazarına hakim değil, bu nedenle fentanilden ölümler de nispeten düşük.
Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi’ne (EMCDDA) göre, 2020’de AB’de 5.800 kişi uyuşturucudan öldü.
Euronews’e bilgi veren merkezin bilimsel direktörü Paul Griffiths, bu sayının üçte birinin opioidlerden yani ağrı kesici etkisi olan ilaçlardan kaynaklandığını ve fentanilin birkaç yüz ölüme neden olduğunu açıkladı. Amerika Birleşik Devletleri’nde aynı yıl 53.000’den fazla fentanile bağlı ölüm meydana geldi.
Fentanil henüz Avrupa uyuşturucu pazarını yutmamış olsa da, Europol bu ölümcül ilaca Avrupa Birliği’nde girme veya üretme girişimlerine karşı uyarıda bulunuyor. Son yıllarda fentanil tehlikesinin Estonya’yı kasıp kavurması, tehlikenin ne kadar büyüdüğünü ortaya koyuyor.
Estonya’nın fentanil ile mücadelesi
AB’nin Baltık ülkelerinden Estonya’da 2000’li yılların başında piyasada eroin bulunmaması nedeniyle fentanil kullanımında hızlı bir artış olmuş ve fentanil kısa sürede uyuşturucu bağımlıları arasında en yaygın kullanılan uyuşturucu haline gelmiştir.
Estonya polisi, 2017’de gizli bir laboratuvarın malzemelerini tüketerek fentanile karşı yaklaşık 20 yıllık mücadeleyi kazandı, ancak uyuşturucu ardında ölümcül bir iz bıraktı.
Avrupa Uyuşturucu ve uyuşturucu bağımlılarını İzleme Merkezi’nin tahminlerine göre, 2001 ile 2021 yılları arasında ülkede 1.600 kişi aşırı dozdan öldü.
Estonya’nın başına bela olan fentanil salgını bugün ve gelecek için önemli bir ders. Ancak Birleşmiş Milletler tahminlerine göre Taliban’ın haşhaş ekimine getirdiği yasak, fentanil kullanımında yeni sıçramalara yol açabilir.
Taliban haşhaş ekimini yasakladı
Avrupa’ya gelen eroinin çoğu Afganistan’dan geliyor. Ancak 15 Ağustos 2021’de kontrolü ele alan Taliban yönetimi, Nisan 2022’den itibaren ülkede haşhaş ekimini yasakladı.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin 2020 raporuna göre, Afganistan’da haşhaş hasadı Nisan ve Temmuz ayları arasında gerçekleşiyor ve mahsulün eroin piyasasına düşmesi bir ila bir buçuk yıl sürüyor.
Birleşmiş Milletler’e göre, geçen yıl yapılan fidanlıklar yasağın kapsamı dışında kaldığı için yasağın etkilerinin önümüzdeki yıldan itibaren hissedilmesi bekleniyor.
Griffiths, Euronews’e Taliban tarafından açıklanan yasağın ne olacağını ve bunun gerçekten uzun vadeli bir etkisi olup olmayacağını izleyeceklerini söyledi.
“Şu anda haşhaş ekim alanında çok çok hafif bir azalma var gibi görünüyor, ancak tarihsel standartlara göre hala oldukça büyük. Şu ana göre biraz daha az üretiliyor ve stok mevcudiyeti nedeniyle Avrupa uyuşturucu pazarını etkilemesi pek olası değil. ve İlacı pazarlamak için gereken süre, ”dedi Griffiths. En az bir yıl bekleyeceğiz” dedi.
Sentetik uyuşturucu fırsatı kendini gösteriyor
Haşhaş yasağına şüpheyle yaklaşan Griffiths, hareketin öncelikle opioidlerin piyasada bulunabilirliğini azaltarak fiyatları manipüle etmeyi amaçladığını söylüyor.
Opioidlerin ani düşüşü ve maliyeti, kaçakçılara fentanil gibi eroinden çok daha karlı olan sentetik uyuşturucular üretme ve satma fırsatı yaratabilir.
ABD Uyuşturucuyla Mücadele İdaresi’ne göre, Çin’de 3.000 ila 5.000 dolar arasında satın alınan bir kilogram fentanil, 1.5 milyon dolardan fazlaya satılabilir.
Eroinden 30 kat daha yüksek etki gücüne sahip olan fentanilin hızla diğer uyuşturucuların yerini alabileceği ve ayrıca Avrupa iç uyuşturucu pazarını ele geçirebileceğine dair korkular var.
Fentanil Avrupa pazarını fethedebilir mi?
Avrupa Birliği’nin Kolluk Kuvvetleri İşbirliği Ajansı (Europol), Avrupa’da hala fentanil için bir pazar bulunmamakla birlikte, uyuşturucunun sonunda Avrupa’yı ele geçirme riskiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıyor.
Europol son raporunda, ABD yasa dışı uyuşturucu pazarını fentanil ile dolduran Meksikalı uyuşturucu kartellerinin, Avrupa’ya kokain ve metamfetamin ticareti ve kaçakçılığı yapmak için AB merkezli suç ağlarıyla işbirliği yaptığına dikkat çekiyor.
Europol, bu Meksikalı suç gruplarının AB pazarındaki uyuşturucu portföylerini ya kaçakçılık yoluyla ya da yerel üretime yardım ederek genişletmeye çalışabilecekleri konusunda uyarıyor.
Europol ayrıca, AB’de fentanil üretim tesislerinin bulunmasının fetanil pazarının gelişimiyle ilgili endişeleri artırdığına da dikkat çekiyor.
Euronews’e konuşan Griffiths, Avrupa’nın ilaçlara ve ağrı kesicilere yaklaşımının ABD’dekinden tamamen farklı olduğunu vurgulayarak, reçeteli opioidlerin Avrupa’da hastalara çok nadiren verildiğine dikkat çekti.
Avrupa’daki yasa dışı uyuşturucu pazarının ABD’den farklı olduğunu söyleyen Griffiths, AB’nin fentanil ile mücadele etmek için şimdilik vakti olduğunu ancak “Yeterli pazar ve pazar dinamikleri değişirse, bunları organize suç grupları ve çeteler.Birçok sebep var.” uyarıyor.
